مجله مطالعات علوم پزشکی
سال یازدهم شماره 1 (بهار1379)

به رغم امکان استنشاق مخلوط ذرات پودر سنگ آهن، دود آهن (Fume) و بنتونیت در بعضی از محیط ها، آثار سو آنها نسبت به سایر آلاینده ها کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. وجود ذرات آهن در هوای تنفسی، منجر به تجمع آنها در ریه می شود و نوعی پنموکونیوز به نام سیدروز عارض می نمایند. برخی از پژوهشگران اختلال ایجاد شده را پنموکونیوز خوش خیم و برخی عامل بروز بیماری های بدخیمی نظیر سرطان ریه گزارش نموده اند. در این بررسی 54 نفر از کارکنان مرد غیرسیگاری یکی از واحدهای تولیدی خوزستان که در معرض تنفس مخلوط ذرات یاد شده بودند به عنوان گروه تست و 50 نفر از کارکنان بخش های اداری همان مجتمع به عنوان گروه شاهد انتخاب گردیدند. افراد مورد بررسی از نظر بیماری و ناهنجاری ابتدا توسط پزشک مورد معاینه قرار گرفتند و پس از تکمیل پرسشنامه و دادن آموزش های لازم در مورد انجام صحیح تست تنفسی، ظرفیت های استاتیک و دینامیک تنفسی افراد در حالت نشسته با استفاده از اسپیرومتر (سانجیوفوکودا 90 ST ساخت ژاپن) اندازه گیری و ثبت می گردید. اطلاعات حاصل از این بررسی با روش آماری student-Test مقایسه و مقادیر P کمتر از 0.05 معنی دار شدن در نظر گرفته شد. مشخصات افراد گروه کنترل و تست از نظر سن، وزن و قد در بررسی اختلاف معنی داری نداشتند اما سابقه کار گروه تست 6.29±0.5) سال) از گروه شاهد 9.15 ± 0.84) سال) به طور معنی داری (P<0.004) کمتر بود. کمیت های تنفسی گروه تست شامل ظرفیت حیاتی فورسه FVC 3.7±0.09) لیتر(، وسط حداکثر شدت جریان بازدمی MMEF 5.3±0.21) لیتر در ثانیه(، اوج جریان بازدمی PEF 9.2±0.29) لیتر در ثانیه) و حداکثر جریان بازدمی 75 درصد %75 MEF 8.6±0.3) لیتر در ثانیه) در مقایسه با پارامترهای مشابه در گروه شاهد به ترتیب 3.98±0.07) لیتر(، 5.8±0.21) لیتر در ثانیه) و 10.4±0.33) لیتر در ثانیه) و 9.5±0.27) لیتر در ثانیه) کاهش معنی دار(P<0.05) را نشان می دهد. نتایج این بررسی مشخص می کند که استنشاق مخلوط پودر سنگ آهن، دود آهن و بنتونیت می تواند موجب تغییراتی در سیستم تنفسی نماید که به ظاهر مشهود نیست لازم است این تغییرات از نظر بهداشت محیط مورد توجه قرار گیرد.

به منظور بررسی وضعیت حساسیت Culex theileriو Culex pipiens complexجنوب شهر تهران نسبت به حشره کش های ددت، دیلدرین، پروپوکسور و مالاتیون طبق روش استاندارد سازمان جهانی بهداشت آزمایش هایی بر روی 10500 عدد پشه ماده خون خورده انجام گرفت.
آزمایش ها در مجاورت کاغذهای آغشته به حشره کش های ددت به غلظت های 0.25، 0.5، 1، 2 و 4 درصد، دیلدرین به غلظت های 0.4 و 4 درصد، پروپوکسور به غلظت 0.1 درصد و مالاتیون 5 درصد در ماه های تیر، مرداد و شهریور سال 1367 در 5 منطقه تهران (مناطق مشیریه، حوالی میدان انقلاب، شهر ری، خانی آباد و باقرآباد) صورت پذیرفت.
با توجه به نتایج، مشخص گردید که هر دو گونه کولکس نسبت به ددت شدیدا مقاوم بوده، به طوریکه غلظت کشنده 50% (Lc50) به ترتیب برای C.theileri و C.pipiens 5.13 و 6.84 درصد شده است. همچنین دو گونه نامبرده نسبت به پروپوکسور، مالاتیون و دیلدرین حساس می باشند، به طوریکه زمان کشنده 50% (Lt50) پروپوکسور به ترتیب برای C.theileriو C.pipiens 31 و 51 دقیقه و Lt50 مالاتیون برای C.theileri 22 دقیقه و برای C.pipiens 32 دقیقه می باشد. ضمنا تماس یک ساعت دیلدرین 4% باعث مرگ و میر حدود 94% از گونه C.theileriو 85.5% گونه C.pipiensشده است.
نتایج نشان می دهد که C.theileriدارای حساسیتی بیش از C.pipiensبوده است و درصد مرگ و میر بالاتری نسبت به حشره کش های با غلظت مساوی و زمان تماس یکسان از خود نشان می دهد.
همچنین از آزمایش های حساسیت که در مناطق مختلف صورت گرفت مشخص گردید که گونه C.pipiensموجود در منطقه باقرآباد که در جنوبی ترین قسمت شهر تهران واقع شده است تحمل بیشتری در مقابل حشره کش ها نسبت به مناطق شمالی شهر دارد.

بیماری تالاسمی ناشی از اختلال در سنتزیک یا چند زنجیره پلی پپتیدی در هموگلوبین های انسان می باشد. در مبتلایان به تالاسمی ماژور به علت اختلال در سنتز هموگلوبین و خون سازی غیر موثر نیاز شدید به دریافت خون تازه وجود دارد. بنابراین این بیماران بسته به شدت بیماری معمولا هر 30-15 روز یکبار باید یک یا چند واحد خون تازه دریافت نمایند. این کار بیماران مولتی ترانسفوزیونر را در معرض ابتلای بالای بیماری های عفونی ناشی از عوارض انتقال خون، مثل عفونت هایCMV, HBV, HCV, HTLV, HIV قرار می دهد.
در این بررسی میزان آلودگی با HBV, HCV, HIV در بیمارن تالاسمی مورد آزمایش و مطالعه قرار گرفت و تست های HBs-Ab, HBc-Ab, HBs-Ag جهت تشخیص آلودگی با BV، و نیز تست های HCV-Ab و HIV-Ab جهت تشخیص آلودگی با HCV و HIV به روش الیزا و تست های تکمیلی وسترن بلات (برای نمونه های مثبت) انجام گردید. از 54 بیمار تالاسمی ماژور تحت مطالعه 7.4% آلوده به HBV بودند در حالی که در گروه کنترل که 46 نفر افراد سالم هستند حدود 4.3% آلودگی به HBV مشاهده گردید. در مورد HCV در گروه کنترل آلودگی مشاهده نگردید اما حدود 9.2% بیماران تحت مطالعه به HCV آلوده شده اند. در مورد آلودگی با HIV در هیچکدام از گروه های تحت مطالعه (گروه کنترل و بیماران تالاسمی) نمونه مثبت مشاهده نگردید.
از آنجا که تالاسمی یک بیماری ارثی است و از طریق ژن معیوب به ارث می رسد لذا مهمترین مساله در جلوگیری از شیوع بیشتر این بیماری، دادن آگاهی های لازم به افراد جامعه است. با توجه به این که حدود 72% از والدین این بیماران بی سواد و کم سواد هستند. بالا بردن سطح سواد افراد جامعه مخصوصا در روستاها و مناطق محروم بسیار موثر خواهد بود. از طرف دیگر جلوگیری از ازدواج های فامیلی گام موثر دیگری است که می تواند به نوعی خطر شیوع بیشتر این معضل را بگیرد. زیرا در این تحقیق مشخص گردید که حدود 46% بیماران، پدر و مادرشان با هم نسبت فامیلی نزدیک داشته اند که منجر به تولد فرزندی با بیماری تالاسمی ماژور گردیده است.

آسیب های چشمی در حین بیهوشی از جمله مسایلی است که در صورت عدم مراقبت صحیح از چشم های بیمار در طول بیهوشی و جراحی می تواند عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. طبق بررسی های به عمل آمده ساییدگی قرنیه (Corneal Abration) شایع ترین شکل این عوارض است. از دیگر عوارض می توان به احساس وجود جسم خارجی در چشم، ریزش اشک، ترس از نور و سوزش چشم ها اشاره کرد. در مطالعات انجام شده علل بروز این عوارض را، خشکی قرنیه در اثر بیرون ماندن از پلک، آسیب های ناشی از لارنگوسکوپی، ماسک، شان جراحی و چگونگی وضعیت بیمار در حین عمل ذکر کرده اند.
در این بررسی 210 بیمار در سه گروه 70 نفری مورد بررسی قرار گرفتند. در گروه اول جهت محافظت از چشم های بیماران در حین بیهوشی از لکوپلاست، در گروه دوم از پماد چشمی و در گروه سوم از گاز مرطوب استفاده شد. 24 ساعت پس از عمل تمامی بیماران از جهت بروز شکایات چشمی مورد معاینه و مطالعه قرار گرفتند.
نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که 15 نفر از بیماران (7.1%) دچار عوارض و مشکلات چشمی پس از عمل شده اند که از میان آنها 4 نفر در گروه لکوپلاست، 5 نفر در گروه گاز مرطوب و 6 نفر در گروه پماد چشمی قرار داشتند.
بحث: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که در مجموع عوارض چشمی ناشی از بیهوشی با استفاده از این روش ها در حد نسبتا پایینی قرار دارد. از طرف دیگر مقایسه بین روش ها نیز نشان داد که هیچگونه اختلاف آماری واضحی از این نظر بین سه گروه درمانی وجود نداشته و تقریبا تمامی روش ها به میزان مشابهی در جلوگیری از عوارض چشمی در بیهوشی موثر هستند. در بین عوارض نیز اختلاف واضحی از نظر فراوانی کلی در هر گروه وجود نداشت.
بنابراین می توان هر کدام از این روش ها را بنا به سلیقه و انتخاب متخصص بیهوشی توصیه نمود، هر چند ممکن است جهت حصول اطمینان بیشتر مطالعات وسیع تری نیز مخصوصا در مورد عوارضی چون زخم قرنیه انجام داد.

تعیین وزن ملکولی پروتئین ها به خصوص آنزیم ها یکی از متداول ترین مرحله مطالعاتی آنزیم ها می باشد. به منظور بررسی آنزیم استیل کولین استراز و تعیین وزن ملکولی و زیرگروه های آن، ابتدا محلول همگنی از مغز موش ویستار (Wistar) در بافر فسفات تهیه گردید. پس از مرحله سانتریفوژ مایع رویی که حاوی آنزیم آزاد می باشد، جدا گردید. در مرحله بعد، رسوب که حاوی آنزیم وابسته به غشا می باشد در همان حجم بافرفسفات حاوی ترایتون ایکس (TritonX-100) با غلظت معینی تهیه گردیده و مجددا سانتریفوژ گردید و مایع رویی که حاوی آنزیم وابسته به غشا می باشد، جدا گردید. هم زمان گرادیان های مختلفی از سوکروز تهیه گردید و نمونه های تهیه شده در سطح آن قرار داده شده و به مدت 24 ساعت سانتریفوژ گردید. روز بعد لوله های گرادیان حاوی آنزیم ها از سانتریفوژ خارج شده و با سوراخ کردن ته لوله های پلاستیکی، لوله های گرادیان نمونه های مختلفی تهیه و فعالیت مخصوص نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت.

هالوپریدول به عنوان داروی آرام بخش برای کنترل و درمان اختلالات روانی و تهییج پذیری مصرف می شود. این اثر عمدتا از طریق مهار گیرنده های دوپامینی در دستگاه عصبی است. Jurand در سال 1990 با تزریق 30 میلی گرم هالوپریدول بر کیلوگرم وزن موش سوری در روز هشتم حاملگی، متوجه اتساع بطن چهارم مغزی و جابجا شدن لوله عصبی در جنین شد. وی اعلام کرد که هالوپریدول باعث ایجاد اختلال در تغییرات مورفولوژیکی نورون ها در بخش هایی از ناودان عصبی که در زمان درمان در تشکیل لوله عصبی و اتصال چین ها درگیرند، مداخله می کند.
در این تحقیق اثر این دارو در دو گروه آزمایش (یک) و (دو) به این ترتیب مورد بررسی قرار گرفت. در گروه آزمایشی (یک) میزان 5 میلی گرم و در گروه آزمایشی (دو) 10 میلی گرم بر کیلوگرم دارو از طریق داخل صفاقی در روز هشتم جنینی به موش های حامله تزریق شد. در ضمن جهت مقایسه، یک گروه نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. جنین ها پس از خارج شدن از رحم و طی مراحل ثبوت و رنگ آمیزی با H & E و Pantin تحت بررسی میکروسکوپیک قرار گرفتند.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در دو گروه آزمایشی نسبت به گروه شاهد، 0.05

طی هشت سال (78-70) 14 مورد بیماری کین باخ در مرحله سوم (stage 3) در بیمارستان های آیت الله طالقانی و مطهری دانشگاه علوم پزشکی ارومیه بررسی و تحت درمان استئوتومی و کوتاه کردن رادیوس قرار گرفتند. بیماران طی پی گیری بعدی از نظر پیشرفت استئوآرتریت revascularization، درد، کاهش دامنه حرکتی مفصل مچ دست و کلاپس لونیت بررسی شدند، به نظر می رسد که به رغم اختلاف نظر در درمان بیماری در مرحله سوم این روش نتایج دلگرم کننده ای در بردارد.

پارگی زودرس کیسه آب در 10% حاملگی ها اتفاق می افتد. تعدادی از این افراد مبتلا به کوریوآمنیونیت بالینی می شوند که یکی از مهم ترین علل عفونت بعد از زایمان و مرگ مادران می باشد. علل مساعد کننده کوریوآمنیونیت مشخص می باشد و امکان پیشگیری تعدادی از آنها وجود دارد. مطالعه حاضر به صورت آینده نگر مورد شاهدی، جهت بررسی علل مساعده کننده به مدت یک سال از ابتدای سال 77 در بیمارستان کوثر ارومیه به عمل آمد. از 3800 مورد زایمان 340 نفر با شرایط زیر وارد مطالعه شدند. حاملگی ترم، پارگی زودرس کیسه آب، حاملگی تک قلویی، نمایش جنینی به صورت سر، نداشتن سابقه سزارین. افراد به دو دسته با کوریوآمنیونیت بالینی و بدون آن تقسیم و از نظر علل مساعد کننده مقایسه شدند. برای بررسی ارتباط آماری از تست کای اسکوار و تست همبستگی استفاده شد. رابطه معنی داری بین کوریوآمنیونیت بالینی و مثبت بودن کشت واژن از نظر استرپتوکوک B، تعداد زایمان، پایین بودن سن بیماران، آغشتگی مایع آمنیون به مکونیوم، طول مرحله فعال زایمان و تعداد معاینه واژینال دیده شد.
نتیجه مطالعه از نظر علل، مشابه سایر مطالعات است ولی اختلاف در شیوع عوامل مساعد کننده وجود دارد. به علت اینکه معاینه مکرر واژینال از علل شایع زمینه ساز در این مطالعه بود و شانس ابتلا به بیماری را تا بیست درصد بالا می برد، لذا توصیه می شود ضمن در نظر داشتن سایر علل مساعد کننده، معاینات واژینال فقط به موارد ضروری محدود شود.

کارخانه پاکدیس ارومیه یکی از کارخانه های بزرگ استان آذربایجان غربی می باشد. عمده محصولات تولیدی آن آب میوه، کنسانتره و الکل است. مصرف آب در فرآیند تولید و مصارف بهداشتی، باعث ایجاد فاضلاب قابل ملاحظه ای، حدود 600 متر مکعب در روز (زمانی که کارخانه در طی 24 ساعت مشغول کار باشد) را می نماید. در این کارخانه فاضلاب ناشی از مصارف بهداشتی در چاه جاذب دفع و بقیه بدون انجام تصفیه وارد محیط زیست می گردد.
فاضلاب های صنعتی از عوامل مهم آلوده سازی محیط محسوب می شوند و عموما تصفیه پذیری آنها مشکل است. مشخصه کلی فاضلاب های صنعتی وجود غلظت زیاد مواد آلاینده در آنهاست ضمن اینکه تنوع پارامترهای آلاینده در فاضلاب های صنعتی نسبت به سایر فاضلاب ها بیشتر است و تهیه طرحهای اصولی برای تصفیه آنها امری ضروری در جهت کنترل محیط زیست و منابع آبی می باشد. آزمایش های آنالیز کیفی و کمی فاضلاب کارخانه بیانگر غلظت بسیار بالای آلاینده های موجود از جمله BOD با میانگین حدود 1033 میلی گرم در لیتر. COD با 1877 میلی گرم در لیتر و TSS با 178 میلی گرم در لیتر می باشد که برای دفع در چاه های جاذب و یا استفاده در مصارف کشاورزی مقادیر آنها بایستی BOD به (30 میلی گرم در لیتر برای دفع در چاه و 100 میلی گرم در لیتر برای مصارف کشاورزی) و میزان COD به (60 میلی گرم در لیتر جهت دفع در چاه جاذب و 200 میلی گرم در لیتر برای مصارف کشاورزی) و TSS به (40 میلی گرم در لیتر جهت دفع در چاه و 100 میلی گرم در لیتر برای مصارف کشاورزی) کاهش یابد و در بقیه موارد مانند دفع در زمین، چاه های جاذب و آب پذیرنده) با توجه به نتایج بدست آمده مشکلی در پی نخواهد داشت.
در بخش تولید الکل، میزان COD و BOD در حدی است که توسط سیستم های متعارف تصفیه فاضلاب قابل پالایش نبوده و لازم است تدابیر اساسی جهت تصفیه و رساندن میزان آلاینده ها به حداقل قابل قبول و استاندارد انجام گیرد تا بتوان جهت استفاده مجدد تخلیه آن بر محیط زیست اقدام نمود. برای این منظور سیستم لجن فعال همراه با صافی بی هوازی پیشنهاد گردیده است تا پساب تولیدی قابل استفاده مجدد در کشاورزی و سایر موارد مورد استفاده قرار گیرد.

این پژوهش مطالعه ای نیمه تجربی است که به منظور «بررسی تاثیر طرح مدون تغذیه نیمروزی بر شاخص های رشد کودکان نوپا» صورت گرفته است.
در این پژوهش 90 کودک نوپای 30-18 ماهه به صورت تصادفی و غیر احتمالی آسان طی یک ماه انتخاب و در یکی از دو گروه شاهد و آزمون قرار گرفتند. دو گروه به لحاظ متغیرهای مورد نظر (سن، جنس، میزان قد و وزن کودک و سن، شغل و تحصیلات والدین) همسان بوده و اختلاف معنی داری را نشان ندادند (P>0.05) ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه سنجش آگاهی و نگرش و عملکرد (توسط پرسشنامه یاد آمد 24 ساعته) که از طریق مصاحبه مستقیم با مادران تکمیل گردیده است. ضمنا شاخص های رشد (وزن، قد و دور بازو) توسط ابزار استاندارد اندازه گیری شده است.
سپس طرح مزبور با روش آموزش چهره به چهره به مادران طی 6 جلسه 15 دقیقه ای به مدت سه ماه به اجرا درآمد و به دنبال آن به مدت 45 روز هیچ گونه مداخله ای انجام نگردید پس از این مدت مجددا اطلاعات از دو گروه جمع آوری شد.
مقایسه نتایج حاصل اختلاف معنی داری را بین آگاهی و نگرش مادران قبل و بعد از اجرای طرح مدون در گروه آزمون به تنهایی و بعد از مداخله در گروه های آزمون و شاهد نشان داد (P=0.000). همچنین اختلاف معنی داری در عملکرد تغذیه ای مادران در مورد (آهن، کالری و کلسیم) و شاخص رشد وزن در گروه های شاهد و آزمون بعد از مداخله نشان داده شد (P<0.05).
نتایج این مطالعه نشان داد که طرح مدون تغذیه نیمروزی بر شاخص رشد وزن کودکان عملکرد و تغذیه ای و آگاهی و نگرش مادران در مورد تغذیه نیمروزی تاثیر داشته است. لذا پیشنهادی شود جهت بهبود شاخص های رشد کودکان از طرح مدون تغذیه نیمروزی طراحی شده در این پژوهش استفاده گردد.